تاریخچه ورزش و تربیت بدنی موضوع بحث این مقاله است. در ابتدا به معنای تربیت می پردازیم که از زبان عربی و اسم مصدر ربوب و اسم فاعل مربی می آید که معادل اسم مصدر در زبان فارسی، پرورش می باشد. پس تربیت بدنی به زبان عامیانه و ساده به معنای پرورش دادن بدن است.
در واقع تربیت بدنی به معنای رشد و پرورش جسمانی بدون در نظر گرفتن جنبه های روانی با هدف بهبود بخشیدن به رشد مهارت ها و اجرا فعالیت های جسمانی اطلاق می شود به این صورت که، هر شخص را در دایره استعداد های ذاتی و فطی اش پرورش می دهد.
تفاوت بین ورزش و تربیت بدنی
بسیاری از مردم، ورزش و تربیت بدنی را یک معنی می دانند؛ در صورتیکه اینطور نیست. کارشناسان و متخصصان علم ورزش معتقد هستند که بین ورزش و تربیت بدنی تفاوت های وجود دارد. تربیت بدنی به مجموعه فعالیت های جسمانی گفته می شود که به رشد، پرورش بدن و شکوفایی استعدادهای ذاتی هر شخص، بدون هیچ گونه حس رقابت و برتری طلبی باشد.
فعالیت هایی مانند دویدن در هوای آزاد و حرکات کششی و نرمشی، کوهنوردی، راه رفتن، پریدن جزء فعالیت های تربیت بدنی است. ولی ورزش مجموعه فعالیت های سازمان یافته ای است که با هدف کسب مهارت های حرکتی، افزایش قابلیت های بدنی به ایجاد رقابت بین دو یا چند نفر صورت می گیرد.
همچنین تمامی ورزش ها دارای اصول و قواعد خاص منطقه ای و بین المللی می باشد که هر فرد می بایست قوانین و ضوابط را رعایت کند. هرشرکت کننده برای کسب موفقیت و پیروزی می بایست با رقیب خود مسابقه می داد و توانایی خود را برتر از دیگری می دانست.
فعالیت بدنی
معادل انگلیسی فعالیت بدنی، فیزیکال اکتیویتی(physical activity) می باشد که به طور کلی می توان فعالیت بدنی را مجموعه فعالیت هایی که باعث فعال سازی، تمرین و ورزیدگی بدن می شود، بیان کرد. به عنوان مثال می توان به فعالیت های عادی و روزمره خانگی، بالا و پایین رفتن از پله، پیاده رفتن برای خرید و رفتن به محل مختلف و… اشاره نمود.
فعالیت ورزشی
هر چه سطح فعالیت بدنی، وسیع تر ودامنه ی تمرینات سخت تردرآن گنجانده شود، فعالیت ورزشی ایجاد می شود به این منظور می توان فعالیت ورزشی را این گونه تعریف کرد:
به مجموعه فعالیت هایی که با هدف حفظ و ارتقای سطح آمادگی جسمانی، تندرستی و سلامت روان انجام می شود، گفته می شود. هر فرد سالم نیاز دارد روزانه یک سری فعالیت بدنی و ورزشی را داشته باشد که فواید بیشماری دارد که در اینجا به توضیح آن می پردازیم.
فواید روحی و روانی فعالیت های ورزش و تربیت بدنی
در حین انجام تمرینات ورزشی ماده ای در بدن تولید می شود به نام سروتونین، که این ماده شیمیایی ایجاد شده نقش موثری در پشگیری از افسردگی می شود. همچنین با تولید اندورفین ، اپی نفرین و سیتوکین میزان هوشیاری را بالا برده و روحیه عمومی فرد را افزایش می دهد. درواقع کمتر شخصی را می بینید، که به طور مداوم به فعالیت های ورزشی می پردازد، دچار افسردگی باشد.
ورزش داروی ضد افسردگی
فعالیت های ورزشی نقش موثری را در روابط اجتماعی بین مردم ایجاد می کند. شخصی که ورزشکار است که دارای اندام متناسب و خوش فرم است، بهتر می تواند با افراد دیگر مثل خانواده، دوستان و حتی افراد غریبه ارتباط برقرار کند به دلیل داشتن روحیه و اعتماد نفس بالا، توانایی برقراری ارتباطبا دیگران را کسب نموده است.
ورزش و برقراری ارتباط موثر با دیگران
شخصی که به طور جدی و با پشتکار قوی فعالیت ورزشی دارد، از افراد و محیط هایی که دارای آلودگی ها و ناهنجاری های اجتماعی است دوری می کند و این دوری شدن در حدی می باشد، که از این رفتار واقعا بیزار است؛ همچنین به طور ناخودآگاه با آن، نمی تواند ارتباط برقرار کند.
یک ورزشکار واقعی از فردی که مشغول کشیدن سیگار است (انواع و اقسام دود ها) و محیط های دارای آلودگی و دود فرار می کند و ترجیح می دهد در جایی قرار گیرد که اکسیژن کامل و کافی به بدن خود برساند، به دلیل احترام و ارزش خاصی که برای سلامتی خود قائل است.
ورزش و دوری از ناهنجاری های اجتماعی
فعالیت های ورزشی نقش به سزایی در عملکرد بهتر مغز دارند و سرعت عمل را در فعالیت های ذهنی(تقویت حافظه و تمرکز)، یادگیری و هماهنگی تقویت می کند و به ورزشکار این توانایی را می دهد که بهترین تفکر و قابلیت مغزی را در حین فعالیت ورزشی کسب کند.
فواید جسمانی ورزش و تربیت بدنی
فعالیت ورزشی روند فرآیند خواب را بهبود می بخشد به طوری که کیفیت بالاتری از یک خواب راحت را تجربه می کنیم پس توصیه می شود روزانه به مدت 30 دقیقه فعالیت ورزشی داشته باشید.
فعالیت ورزشی اگر به طور مرتب و منظم انجام گیرد، روند پیری را آهسته و به تاخیر می اندازد و چهره ای جذاب تر و شاداب تر را از خود مشاهده می کنیم. با انجام ورزش سالیان سال در کنار عزیزانتان باشید و طول عمری، با سلامت و تندرستی را تضمین کنید.
اگر به سلامت مفاصل، استخوان ها و عضلات خود بها می دهید حتما ورزش هایی مانند پیلاتس، یوگا و .. را در برنامه زندگی خود جای دهید چرا که ورزش از پوکی استخوان و تحلیل عضلات جلوگیری می کند.
فعالیت ورزشی منظم
با داشتن فعالیت ورزشی منظم، سیسستم ایمنی بدن خود را تقویت و ایمن نموده و خود را از انواع بیماری ها و ناراحت های جسمانی مصون بدارید. اکثرا بیماری های چون قلبی-عروقی، ریوی، چاقی، پوکی استخوان و سرطان ها مخصوصا سرطان سینه، از بی تحرکی حاصل می شود.
سرعت گردش خون به اندام های حیاتی و رساندن اکسیژن به بافت های عضلانی با فعالیت های ورزشی افزایش می یابد در اندام قلب، میزان ضربان و خونرسانی و فشار خون تا 4 برابر افزایش می یابد. در پی آن حجم خون وارد شده به قلب 2 تا 3 برابر زیاد می شود و باعث ورزیدگی و تقویت عضلات قلب می شود. در اندام شش(ریه) ، حجم و گنجایش آن، با انجام دم و بازدم عمیق و رساندن اکسیژن بیشتر به بدن، افزایش و تعداد شمارش آن کاهش می یابد.
ورزش و تربیت بندی و توده چربی
با فعالیت ورزشی میزان توده چربی را کاهش دهید و به تناسب اندام و وزن اید ه آل خود برسید و کالری های دریافت شده روزنه را بسوزانید و بدن ورزیده ای را بسازید.
فعالیت ورزشی در رشد و نمو جسمانی، یک عامل بسیار مهم است و میزان فعالیت غدد داخلی و هورمونی بدن را افزایش می دهد و باعث بهتر ساخته شدن عضلات می شود.
فعالیت ورزشی می تواند، شما را چابک تر، سریعتر و واکنش گرا نسبت به هر عاملی کند درواقع در روند هماهنگی بین عصب و عضله سرعت عمل ایجاد می کند و به سطح آمادگی جسمانی می افزاید.
ورزش، نشاط و انرژی
با فعالیت ورزشی روزانه، نشاط و انرژی را برای خود و اطرافیان به ارمغان بیاورید واز هر گونه خستگی، تنبلی و بیحالی خود را رها سازید و دربرابر انجام کارهای دیگر، جای هیچ بهانه ای نیست.
با انجام ورزش می توانید در محیط کار خود شادتر و پرانرژی حاضر شوید و با ارباب رجوعان خود بهتر ارتباط اجتماعی برقرار کنید و خلاقیت و انگیزش را در زمینه کاری خود افزایش دهید و هرگونه استرس و زود عصبی شدن در برابر عوامل بیرونی را از خود دور کنید.
تاریخچه ورزش در جهان
ورزش هم مانند سایر علوم و هنرهای دیگر در گذر زمان دستخوش تغییرات زیادی شده است به گونه ای که برای اولین بار در سال هایی که به آن سال های طلایی می گفتند در یونان باستان، مردم در فنون و هنر های ورزشی مهارت داشتند و این مهارت را می توان در رشته های چون بوکس، رقص و شنا به وضوح دید. هنر های نمایشی و بدننمایی در این دوران با آواز و ساز همراه بود. بانوان هم پا به پای مردان در عرصه ورزش فعالیت داشتند و بدن خود را تا قبل از 7 سالگی در رشته ژیمناستیک ارتقا می دادند.
بازی‌های المپیک
مردان در بازی های المپیک که برای اولین بار در یونان در سال 776 قبل از مسیح بود، مسابقه می دادند ولی بانوان اجازه مسابقه دادن و ورود به المپیک را نداشتند.پس از یونان باستان، رومیان ورزش کردن را به صورت فنون نظامی آموختند و در اردوگاه های نظامی که ماتیوس نام داشت به قوی کردن خود پرداختند و ورزش را به شکل تمرینات سخت و سنگین در دویدن، پریدن، شنا، پرتاب نیزه و دیسک ادامه دادند و با این تمرینات به بدن خود شکل و فرم خاصی می دادند.
مردان در این برهه زمانی با برگزار نمودن مسابقات ارابه سواری، مبارزه گلادیاتور ها و همچنین مبارزه آنها با حیوانات صحنه های ترسناکی را به وجود میآوردند که تماشاچیان را به وجد میآوردند و تمام احساسات آنها را برمی انگیختند. پس از رومیان، مصریان باستان ورزش را در سه سطح متفاوت دنبال می کردند. ورزش کردن در طبقه اشراف در راس قرار داشت و به دلیل داشتن اموال و دارایی زیاد از همان کودکی، برای پرورش و آموختن ورزش، به مدرسه های مخصوصی وارد می شدند و فنون و تکنیک های شکار با نیزه و کمان را می آموختند؛ همچنین ورزش هایی چون ژیمناستیک، کشتی، رقص و شنا را را هم یاد می گرفتند.
ورزش و تربیت بدنی در طبقه سربازان
در طبقه سربازان ورزش کردن صرفا جهت ورزیده شدن و قوی تر نمودن بدن انجام می گرفت و جنبه دفاعی و حمایتی را در برابر دشمنان از فرعون داشت. در کتیبه های ماندگار از این دوره می توان کاملا متوجه ارزش و اهمیت شنا شد به گونه ای که در این کتیبه ها، سربازان را در حال شنا کردن در رودخانه نیل نشان می دهد.
ورزش کردن در آخرین طبقه از این دوران به مردم عادی ختم می شود و رابطه ی مستقیم به شغل و حرفه شخص داشت؛ اگر تحرک و فعالیت این حرفه سنگین و سخت بود و از بدن خود بیش از حد کار می کشید می توانست آن را قوی تر نموده و احساس قدرت و ورزیدگی کند.
ورزش پس از مصر به چین باستان ادامه می یابد به طوری که مردم آن زمان علاوه بر ورزش های جسمی، ورزش های ذهنی و روحی انجام می دادند و معتقد بودند بسیاری از بیماری ها بر اثر بی تحرکی ایجاد می شود. در این دوران ژیمناستیک و کونگ فو پیشرفت چشمگیری داشت، همچنین در طبقه ثروتمند جامعه، موسیقی، رقص، کشتی، بوکس،طناب کشی و فوتبال و … از سرگرمی ها و تفریحات این قشر بود.
تاریخچه ورزش و تربیت بدنی در ادوار مختلف
در اینجا به بررسی تاریخچه تربیت بدنی در قرون متفاوت جهان می پردازیم هر کدام دارای فراز و نشیب زیادی می باشد. در قرون وسطی که از قرن 5 تا 16 میلادی است، با حمله قوم بربری توتنی به روم باستان که به شکست روم منجر شد، تربیت بدنی ایجاد شد.
بربری توتنی یک قوم چادرنشین ساده بودند و یک زندگی مشابه انسان های اولیه را داشتند خودشان با شکار و چوپانی امرار معاش می کردند و با انجام کارهای طاقت فرسای روزانه بدن خود را قوی و نیرومند می ساختند. در قرون بین 9 تا 14 که به دوره فئودالیسم(سیاه) مشهور بود.
در طبقه اشراف به دو صورت نجیب زادگان تعلیم می دیدند به گونه ای که یا در کلیسا تعالیم دینی، مذهبی و دانشگاهی را فرا می گرفتند و یا شوالیه می شدند و فنون نظامی، سلحشوری و تعالیم جسمانی را می آموختند.
شوالیه‌ها
شوالیه ها در ابتدا به عنوان یک پیشخدمت برای انجام وظایف روزانه و پیغام رسانی بین خانواده های اشراف مشغول بودند و در ادامه روز به یادگیری فعالیت های ورزشی چون بوکس، شنا، دو، پریدن و شمشیربازی می پرداختند و خود را برای رقابت ها آماده می کردند.
در دوره رنسانس(قرون 19-14) که دوره پیدایش و نوزایش کشور های غربی بود، پیشرفت و توسعه جسم و روح حائز اهمیت شد و معتقد بودند که هر شخص پس از کار و مطالعه نیاز به تفریح و استراحت دارد و فعالیت های ورزشی را به سبب لذت و سرگرمی جهت ارتقا و بهبود سلامتی و تندرستی و بالا بردن آمادگی جسمانی انجام می دادند.
قرن بیستم
بعد دوره رنسانس در اوایل قرن بیستم (دهه اول) ورزش و تربیت بدنی به شکلی نوین ظاهر شد و باعث شد اصول علمی نیازهای جسمانی بیشتر شناخته شود. در دهه دوم، مربیان تربیت شده، جهت هدایت برنامه های آموزشی و جسمانی دوه دیدند و پس آن در دهه ی بعدی این آموزش ها را جهت خدمت رسانی در اختیار افرادی که معلول ذهنی و جسمی هستند، قرار دادند.
در اواخر قرن بیستم (دهه هشتم) به بعد، اصول و علوم تربیت بدنی در حال رشد و توسعه می باشد که به ایجاد رشته های تخصصی مانند روانشناسی ورزشی، مدیرت ورزشی، فیزیولوژی، حرکات اصلاحی و … منجر شده است.
تاریخچه ورزش و تربیت بدنی در ایران باستان
همه ما می دانیم که اولین اقوام وارد شده به ایران، آریایی ها بودند که در اثر جنگ ها و مهارجت های متعددی که داشتند در فعالیت های ورزشی چون اسب سواری، پرتاب نیزه، تیراندازی، کونهوردی، پرتاب سنگ، دویدن و پرش از رو موانع متبحر و خبره بودند و از این طریق به ورزیدگی خود می بالیدند.
ماد ها در هم در قرن 7 قبل از میلاد، در رشته هایی چون فنون نظامی و جنگ آوری، تیراندازی، اسب سواری و پرتاب نیزه مهارت داشتند که این تعالیم را بر اثر جنگ های زیادی که انجام می دادند، بدست می آوردند.
پارس‌ها و تحول در ورزش
پارس ها در دوره هخامنشینان تحول چشمگیری در عرصه ورزش داشتند و بر حسب دستورات کوروش پسران از 6 سالگی تمام فنون رزمی و نظامی را می آموختند و با گذشت زمان آنها سربازانی دلاوری و تنومندی بودند که در رشته های چون تیراندازی با کمان، کمند اندازی، پرتاب نیزه، دو، ارابه رانی و شکار و … توانایی و مهارت خاصی داشتند که این موفقیت درخشان ورزشی در اواخر دوره هخامنشیان به رکود رسید و باعث شد که اسکندر مقدونی بر آنها پیروز شود.
تاریخچه ورزش و تربیت بدنی در ایران پس از اسلام
ورزش کردن در ایران پس از اسلام به شکل دیگری وارد آداب و رسوم مردم شد و گروه هایی به نام فتیان، عیاران و شطاران برای از بین بردن ظلم و ستیز حکومتی و ایجاد حق، در محل های که ما امروزه به آن زورخانه می گوییم جمع می شدند و زورآزمایی می کردند.
در دوره تیموریان ورزش کشتی و مرام و رسوم پهلوانی رواج بسیار پیدا کرد و پهوانانی چون پهلوان حسین، پهلوان کاتب و پهلوان ابو سعید روی کار آمدند که علاوه بر قدرتمند بودن و ورزیدگی از لحاظ منش و کمالات در سطح عالی بودند.
در دوره صفوی ورزش هایی چون چوگان، شمشیربازی، تیراندازی، شکار، شنا، کشتی بسیار به چشم می خورد اما با گذشت زمان، ساد و رفتار های ناپسند اجتماعی وارد زورخانه ها شد و جوانان از منش پهلوانی سوء استفاده کردند و پهلوانی به زوال کشیده شد.
ورزش و تربیت بدنی در زمان قاجار و پهلوی
در اوایل دوره قاجار، پهلوانی رنگ و بویی دیگر داشت و این منش به انزوا کشیده شد و دولتمردان پهلوانان را از روی حسادت، زجر و شکنجه می دادند. بعد از مرگ محمد شاه قاجار دوباره پهلوانی جان گرفت و محبوبیت در رشته کشتی به اوج خود رسید؛ به طوری که مردم در جشن ها، از کشتی هنر نمایی می کردند و مسابقات را در سطح کشوری برگزار می نمودند.
در دوره پهلوی اولین انجمن تریبت بدنی تاسیس گردید و به دستور و ریاست، محمد رضا شاه که به صورت رسمی در سال 1313 تشکیل شد و اولین مقدمات هنرآموزان برای رشته تربیت بدنی پدید آمد و ورزشکاران برای شرکت در المپیک 1936 در برلین آماده می شدند.
ورزش پس از انقلاب
پس از انقلاب اسلامی، ورزش و تربیت بدنی در سبک نوین و تازه ای ظاهر شد، که در مسقل شدن ورزش بانوان نقش داشت؛ همچنی تربیت بدنی در رشته ها و گرایشات مختلف گسترش یافت و مربیان و متخصصان تربیت بدنی در مقطع کارشناسی،کارشناسی ارشد و دکتری تحصیل می نمودند.